Ο Ιδρυτής Βασίλειος Αθανασίου γεννήθηκε στον Πειραιά το έτος 1814. Τα περισσότερα χρόνια της ζωής του τα έζησε στο Άγιον Όρος. Διορίσθηκε όμως εφημέριος την δεκαετία 1860 στην Ριζάρειο Σχολή και από τότε διέμενε στον Πειραιά. Ιεράτευσε αλληλοδιαδόχως σε Ιερούς Ναούς του Πειραιά ,της Αγίας Τριάδος, του Αγίου Σπυρίδωνος και του Αγίου Κωνσταντίνου.

Με δικές του προσπάθειες δημοσιεύεται στις 5 Οκτωβρίου 1891 (ΦΕΚ 276) στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως Βασιλικό Διάταγμα «περί της εγκρίσεως Ιδρύσεως του εν Πειραιεί αγαθοεργού Ιδρύματος, υπό την επωνυμίαν «‘Ασυλον Πενήτων Βασιλείου. Αθανασίου Πρωθιερέως». Η ανέγερση του οικήματος, σε οικόπεδο 3.193 τ.μ , το οποίο δωρήθηκε από τον Δήμο Πειραιώς ήταν το πρώτο μέλημά του και ξεκίνησε το 1892. Για την ανέγερση δαπανήθηκαν 56,000 (πενήντα έξι χιλιάδες) δραχμές από τις οποίες οι 50,000 (πενήντα χιλιάδες ) δραχμές κατέβαλε ο αοίδιμος Ιδρυτής και τις 6,000 (έξι χιλιάδες) δραχμές ο Δήμος Πειραιά. Ο πρωθιερέας Βασίλειος Αθανασίου κοιμήθηκε το 1894 αφού είχε χειροτονηθεί λίγο πριν σε Αρχιμανδρίτη. Το ίδιο έτος, δημοσιεύεται και η διαθήκη του η οποία απέδειξε την προνοητικότητα της αγαθοεργής προαίρεσής του, κληροδοτώντας στο Άσυλο το πολύ μεγάλο ποσό για εκείνη την εποχή των 90,000 (ενενήντα χιλιάδων ) δραχμών. Το έτος 1899 ολοκληρώθηκε η ανέγερση οπότε άρχισε ουσιαστικά και η λειτουργία του Ιδρύματος.

Το έτος 1900 ο διαπρεπής Αρχιμανδρίτης Νικηφόρος Ρωμανίδης, που είχε ιδρύσει στον Πειραιά ήδη από το 1877 το μικρό Ρωμανίδειο Δημοτικό Γηροκομείο, κληροδοτεί το φερώνυμο Ίδρυμα ( επί της οδού Βούλγαρη 161) στο Γηροκομείο Πειραιώς. Η συμφωνία περιλαμβάνει όρο όπως 10-20 τρόφιμοι του Ρωμανιδείου παραμένουν στο ΄Ασυλο Πενήτων (Γηροκομείο Πειραιώς), με την υποχρέωση ο Δήμος Πειραιώς να επιδοτεί το Γηροκομείο για την κάλυψη των εξόδων τους.

Στις 22 Σεπτεμβρίου 1900 δημοσιεύεται σε φύλλο της Εφημερίδας της Κυβερνήσεως η έγκριση του πρώτου Κανονισμού του Ασύλου. Σύμφωνα με το Καταστατικό, οι άποροι δημότες Πειραιώς διαμένουν δωρεάν.

Στα επόμενα χρόνια, το Ίδρυμα, παρά τις οικονομικές δυσκολίες που αρχίζει να αντιμετωπίζει, προσφέρει απρόσκοπτα τις υπηρεσίες του στην πειραϊκή κοινωνία που, ευθύς εξ΄αρχής, το περιέβαλε με συγκινητικό ενδιαφέρον.

Από την αρχή του 1918, κατόπιν αιτήσεως της Στρατιωτικής Αρχής, επιτάσσεται ο πρώτος όροφος του Ιδρύματος προς εγκατάσταση λόχου γραφέων και εργατών της οικονομικής υπηρεσίας του Στρατού.

Το 1920 εκδίδεται έντυπο με τίτλο Κανονισμός του Ασύλου Πενήτων Γερόντων.

Στη διάρκεια της Μικρασιατικής εκστρατείας και της καταστροφής που επακολούθησε, το Ίδρυμα χρησιμοποιείται ως κέντρο για την περίθαλψη των προσφύγων, που φθάνουν κατά χιλιάδες στο λιμάνι του Πειραιώς.

Το 1924 το Υπουργείο Στρατιωτικών παραδίδει μερικώς το οίκημα, μετά από επίταξη έξι έτών . Κατά το 1925, εισήχθησαν στο Ίδρυμα 58 γέροντες. Στη διάρκεια του μεσοπολέμου καταβάλλονται έντονες προσπάθειες, προκειμένου να βελτιωθούν τόσο η οικονομική κατάσταση του Ασύλου με την σύναψη σχετικών δανείων, όσο και η ποιότητα των προσφερόμενων υπηρεσιών. Ο επιταγμένος για τους πρόσφυγες όροφος εκκενώνεται (3.1.1928). Το 1929 εγκρίνεται η διάθεση του ποσού των 250.000 δρχ. για την επισκευή του κτιρίου.

Το 1933 πραγματοποιούνται μικρές επισκευές σε βοηθητικούς χώρους του Ιδρύματος και ανοικοδομούνται νέα μαγειρεία. Εγκρίνεται από τον Δήμο Πειραιώς το ποσό των 250.000 δρχ. , ως επιχορήγηση προς το Ίδρυμα. Το 1934 το Ίδρυμα φιλοξενεί 124 τροφίμους γέροντες και διαθέτει 12μελές προσωπικό.

Το 1937 στο Ίδρυμα σιτίζονται 163 άτομα.

Με την κήρυξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου , το Υπουργείο Εθνικής Προνοίας συνιστά τον περιορισμό εις το ελάχιστο δυνατό του αριθμού των περιθαλπομένων στο Ίδρυμα τροφίμων . Παρά τις απερίγραπτες δυσκολίες και δοκιμασίες που αντιμετωπίζει το Ίδρυμα στη διάρκεια της γερμανικής κατοχής, θα εξακολουθήσει να προσφέρει τις υπηρεσίες του, ενώ εντείνονται οι προσπάθειες της Εφορείας προκειμένου να εξασφαλισθεί η απαραίτητη τροφοδοσία για τη σίτιση των γερόντων.

Στα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια, η Εφορεία του Ιδρύματος αρχίζει με αργό ρυθμό την προσπάθεια για την ανοικοδόμηση και την επούλωση των πληγών.

Το 1961 αποφασίζεται επέκταση του υπάρχοντος κτιρίου και εκδίδεται η σχετική άδεια .Οι εργασίες της επέκτασης θα αρχίσουν το 1967. Το διώροφο ταλαιπωρημένο κτίριο θα μετατραπεί σε τριώροφο με το ισόγειο. Κύριος εμπνευστής του εκσυγχρονισμού του κτιρίου υπήρξε ο αείμνηστος Αντιπρόεδρος της Εφορείας Δημήτριος Λυγινός.

Το 1968 Πρόεδρος του Ιδρύματος αναλαμβάνει ο πρώτος Μητροπολίτης Πειραιώς, ο μακαριστός Χρυσόστομος Ταβλαδωράκης. Το 1971 γίνονται τα εγκαίνια του νέου κτιρίου. Τα επόμενα 30 χρόνια η προσφορά του Ιδρύματος συνεχίζεται αμείωτη.

Συνολικά, τουλάχιστον 6.000 γέροντες έχουν ήδη γευθεί τη θαλπωρή του Ιδρύματος. Τα τελευταία 15 χρόνια, το Ίδρυμα πέτυχε να δημιουργήσει οικογενειακή ατμόσφαιρα για τους τροφίμους, που απολαμβάνουν ευγνωμονούντες τα αγαθά της προσφοράς του.

Το 1978 αναλαμβάνει καθήκοντα Προέδρου του Ιδρύματος ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Πειραιώς κος. Καλλίνικος Καρούσος.

Το 1991, με τη συμπλήρωση 100 χρόνων από την ίδρυση του Ασύλου, πραγματοποιείται πανηγυρική εκδήλωση. Οι σύγχρονες απαιτήσεις, η ραγδαία εξέλιξη της τεχνολογίας και η βαθμιαία άνοδος του βιοτικού επιπέδου καθώς και η αλματώδης αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης με αποτέλεσμα και την αύξηση του πληθυσμού των υπερηλίκων ατόμων επιβάλλουν, καθολικές αλλαγές στο Ίδρυμα.

Στις 9.9.1997 η Εφορεία του Ιδρύματος λόγω μεγάλης ζήτησης νέων κλινών αποφασίζει την ανέγερση νέας πτέρυγας στο Γηροκομείο και αναθέτει σε αρχιτέκτονα την εκπόνηση μελέτης του έργου. Στις 9.3.1998 υποβάλλονται αιτήσεις στην Πολεοδομία Πειραιώς για την έκδοση αδειών κατεδαφίσεως παλαιών κτισμάτων και ανεγέρσεως της νέας πτέρυγας και στις 14/9/1998, παραλαμβάνονται οι προαναφερόμενες άδειες υπό του Γηροκομείου.

Τον Αύγουστο και τον Σεπτέμβριο του 1998 εμφανίσθηκε στο ίδρυμα ο κ. Ιωάννης Κριτικός, ο οποίος μετά από πολλές επισκέψεις στο Ίδρυμα, και αφού είδε την άοκνη και εθελοντική προσφορά των μελών της Εφορείας, την άρτια λειτουργία και την άψογη συμπεριφορά των εργαζομένων προς τους τροφίμους, αποφασίζει την ανέγερση της νέας πτέρυγας με εξ ολοκλήρου δωρεάν του.

Στις 27.10.1998 υπογράφεται η σύμβαση δωρεάς δαπάνης ανεγέρσεως της « νέας πτέρυγας Ι. Δ. Κριτικού», μεταξύ της Εφορείας του ΓΗΡΟΚΟΜΕΙΟΥ ΠΕΙΡΑΙΩΣ και του δωρητού . Η θεμελίωση της νέας πενταόροφου πτέρυγας γίνεται στις 18 Ιανουαρίου 1999, ενώ αποπερατώνεται και παραδίδεται πλήρως εξοπλισμένη το έτος 2000. Κατά την διάρκεια των εγκαινίων της νέας πτέρυγας στις 26 Νοεμβρίου 2000, ο αείμνηστος Ι. Δ. Κριτικός αναγγέλλει ένα μόλις χρόνο πριν τον θάνατόν του και την ανάληψη της δαπάνης ανακατασκευής – εξοπλισμού της Παλαιάς Πτέρυγας του Ιδρύματος.

Η ανακαινισμένη Παλαιά Πτέρυγα εγκαινιάστηκε στις 23 Νοεμβρίου 2002 από την Α.Ε. τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας κ. Κωνσταντίνο Στεφανόπουλο. Στο πρόσωπο του αείμνηστου Ιωάννου Δ. Κριτικού το Γηροκομείο Πειραιώς αναγνωρίζει τον Συνιδρυτή του , ως θεμελιωτή της αναγέννησης και της πορείας του ιστορικού ιδρύματος. Έκτοτε μία νέα περίοδος αρχίζει για το Ίδρυμα.